Η εικόνα του σώματος – πως επηρεάζεται από τα σχόλια των άλλων

Αρχικά θα ήθελα να δώσω εναν ορισμό σχετικά με την εικόνα του σώματος. Πρόκειται για μια πολυδιάστατη έννοια και στην Ψυχολογία, αναφέρεται στην υποκειμενική αντίληψη κάθε ατόμου καθώς και στα βιώµατα και στη συµπεριφορά του προς το σώµα του, και ιδιαίτερα προς τη φυσική του εµφάνιση.

 Δεν είναι στατική και μόνιμη, αλλά αλλάζει και επηρεάζεται απ' τη διάθεση, τις εμπειρίες μας και το περιβάλλον μέσα στο οποιο ζούμε, ενώ σε πολλούς ανθρώπους φαίνεται να επηρεάζεται απο αυτήν ο χαρακτήρας και η προσωπικότητά τους.
 

Η εικόνα που έχουμε για το σώμα μας δημιουργείται σταδιακά απο τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής μας και είναι αλληλένδετη με το οικογενειακό μας περιβάλλον, αλλά και με τις κοινωνικές αντιλήψεις σχετικά με το ιδανικό σώμα. Με λίγα λόγια, αρχίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας και το σώμα μας, αρχικά μέσα απο τα μάτια των γονιών μας και στη συνέχεια μέσα απ' τους φίλους ή τους συνομήλικούς μας. Από την πρώτη κιόλας ημέρα της ζωής του ο άνθρωπος δέχεται κριτική για το βάρος. Η πρώτη αναφορά σε ένα νεογέννητο βρέφος, αφορά το βάρος του, ενώ από το σημείο εκείνο και έπειτα ο πρώτος και κύριος δείκτης καλής υγείας είναι το βάρος (ανάλογα με το βάρος που παίρνει το βρέφος κρίνεται και το αν το παιδί μεγαλώνει σωστά και τρέφεται κανονικά). Στη μετέπειτα πορεία της ζωής του, είναι πολύ σύνηθες, το φαινόμενο (λανθασμένα βέβαια) να συγκρίνονται τα παιδιά από γονείς, παππούδες ή από φίλους, ανάλογα με το βάρος τους και να προκύπτουν λανθασμένα συμπεράσματα. Όλοι θα έχουμε παρατηρήσει ή θα θυμόμαστε από τα παιδικά μας χρόνια ότι τα χοντρά παιδάκια ή τα παιδάκια με κάποια ιδιαιτερότητα τα κοροϊδεύουν και δεν τα παίζουν οι συμμαθητές τους. 

Στα χρόνια της εφηβείας, τα σχόλια επικεντρώνονται κυρίως στα κορίτσια, τα οποία δέχονται κριτική για το ύψος, το βάρος, το μέγεθος του στήθους και το πόσο «άνοιξε» ή όχι η λεκάνη. Μετέπειτα, όταν παντρευτεί μια κοπέλα και αυξηθεί το βάρος της, τα αρνητικά σχόλια συνεχίζουν, ενώ θεωρείται πλέον ως εγκατάλειψη της φροντίδας της εξωτερικής εμφάνισης. Στην ομορφότερη περίοδο της ζωής της, που είναι η εγκυμοσύνη, η γυναίκα συνεχίζει να δέχεται κριτική για την εικόνα της, ενώ οι περισσότεροι ανησυχούν για το πόσο βάρος έχει πάρει κι όχι εάν είναι καλά ή αν εξελίσσεται ομαλά η εγκυμοσύνη. Όταν πλέον γεννήσει, όλοι ρωτάνε πόσα κιλά της έχουν «απομείνει» και πάει λέγοντας.

Παράγοντες επηρεασμού της εικόνας σώματος

Η εφηβεία αποτελεί την πιο κρίσιμη φάση διαστρέβλωσης της εικόνας σώματος, κυρίως για τα κορίτσια όπου εμφανίζονται έντονα η κριτική και τα πειράγματα, ενώ ξεκνούν οι πρώτες επαφές με το φλέρτ. Τα κορίτσια στην ηλικία αυτή, εμφανίζουν σιγά σιγά ανησυχίες σχετικά με το βάρος τους και δυσαρέσκεια με το σώμα τους. Οι φίλοι τις περισσότερες φορές συζητούν για δίαιτες και για παρόμοια θέματα, απαξιούν το πάχος, ενώ τονίζουν συνεχώς τη σημαντικότητα του να είναι κανείς αδύνατος, με αποτέλεσμα οι έφηβες, να λειτουργούν ως μοντέλα, παρά ως ανήλικα παιδιά. Το οικογενειακό περιβάλλον επίσης, μπορεί να υποστηρίζει απόψεις που να δείχνουν προτίμηση σε αδύνατες φιγούρες, ενθαρρύνοντας με αυτό τον τρόπο τη δυσαρέσκεια με το σώμα και την διαρκή έκθεση σε δίαιτες. Είναι σημαντικό εδώ να τονιστεί ότι πολλά κορίτσια στην εφηβεία επηρρεάζονται πολύ από την στάση που τηρούν οι μητέρες τους απέναντι στο σώμα τους.

Στην περίπτωση των παχύσαρκων ατόμων, όπου πολλοί θεωρούν, μεταξύ των οποίων και αρκετοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ότι η δυσαρέσκεια µε την εικόνα σώµατος είναι λογική, είναι μεγαλύτερες οι πιθανότητες της διαστρέβλωσης του μεγέθους του σώματός τους και αυτό γιατί τα άτοµα αυτά είναι πιο απογοητευμένα από την εικόνα του σώµατός τους, µε περισσότερη ανησυχία για την εξωτερική τους εµφάνιση και µε πιο πολλές τάσεις αποφυγής των κοινωνικών συναναστροφών. Εδώ, αξίζει να τονιστεί η διαφορά μεταξύ της εικόνας σώματος και του φύλου. 

Οι παχύσαρκες γυναίκες δηλώνουν περισσότερο κακή σχέση µε το σώµα τους και υψηλότερα στάνταρ για το ιδανικό βάρος. Αντίθετα, οι άνδρες νιώθουν περισσότερο δυνατοί και σκληροί παρά χονδροί, είναι λιγότερο επιρρεπείς στο να συνδέσουν το πάχος µε ψυχολογικά, προσωπικά ή συναισθηματικά προβλήματα, παλεύουν ενάντια στην κοινωνική απαξίωση παρά την εσωτερικεύουν και δεν θεωρούν ότι το βάρος επηρεάζει τις σχέσεις ή τον ανδρισµό τους. Μια τέτοια άποψη για τον εαυτό τους προστατεύει κάποιους υπέρβαρους άνδρες από µια αρνητική εικόνα σώµατος.

Ανεξάρτητα από το φύλο, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αρκετά παχύσαρκα άτομα, που διαθέτουν αυτοπεποίθηση όσων αφορά την εμφάνισή τους, αντίθετα µε κάποια άλλα που εµφανίζονται φοβισμένα, αµήχανα και ντροπαλά. Σίγουρα τα θετικά βιώµατα σε αθλήματα και η υποστήριξη από τον οικογενειακό και φιλικό περίγυρο σχετίζονται µε µια θετική εικόνα σώµατος. Τα θετικά σχόλια µπορεί να θεωρηθούν ως προστατευτικοί παράγοντες, ενώ τα πειράγματα και η πίεση από οικεία πρόσωπα για απώλεια βάρους οδηγούν σε αύξηση της δυσαρέσκειας της εικόνας σώµατος και συχνά σε αντίθετα αποτελέσματα.

Συνοψίζοντας, η αποδοχή της εικόνας του σώματος ή όχι από το κοινωνικό σύνολο και η συμφωνία της με τα κοινωνικά πρότυπα είναι οι αιτίες που δημιουργούν προβλήματα με την εικόνα του σώματος. Συνομήλικοι έφηβοι και οικογένεια που κριτικάρουν νεαρές γυναίκες, για το βάρος τους, ενδέχεται να επηρεάζουν στην ανάπτυξη αρνητικών απόψεων και συναισθημάτων για το σώμα τους. Η συνεχώς αρνητική κριτική, επιδρά στη διαταραχή της εικόνας σώματος και γενικά προκαλεί ψυχολογική καταπόνηση σε ανήλικα κορίτσια.

 Τα συνεχή άσχηµα σχόλια από συνομήλικους, οι αρνητικές υποθέσεις ανθρώπων, τα ανάρμοστα σχόλια από γιατρούς και οι υποτιμητικές παρατηρήσεις από την οικογένεια ή και από αγνώστους, σχετίζονται µε αρνητική εικόνα σώµατος και συμπτώματα ψυχικής υγείας. Η αποδοχή, λοιπόν από το σύνολο λόγω της εικόνας σώματος συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλη του τη ζωή.

 diatrofi.gr