Ροχαλητό: 13 τρόποι για να το διακόψετε

Περίπου το 40% των ανδρών και 25% των γυναικών ροχαλίζουν σε καθημερινή βάση. Στο παρελθόν δεν θεωρούνταν τίποτε άλλο παρά μία ακουστική ενόχληση που κρατούσε ξύπνιο το σύντροφό μας.

Σήμερα όμως έχει γίνει γνωστό πως μπορεί να εξελιχθεί σε σύνδρομο του ανώτερου αναπνευστικού και να προκαλέσει υπνική άπνοια.

Γι’ αυτό εάν γνωρίζεται ότι ροχαλίζετε για αρκετό καιρό θα πρέπει να επισκεφτείτε κάποιον ειδικό, διότι είναι περισσότερο δικό σας πρόβλημα, παρά αυτού που βρίσκεται δίπλα σας στο κρεβάτι.

Πως δημιουργείται

Το ροχαλητό προκαλείται όταν η ροή του αέρα από τη μύτη ή από το στόμα στους πνεύμονες διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό, λειτουργικά, μπορεί να συμβεί επειδή από προβλήματα που προκαλούνται σε αυτό που ιατρικά ονομάζεται ανώτερο αναπνευστικό σύστημα:

• Έχει «βουλώσει» η μύτη
• Υπάρχει κάποιο λειτουργικό πρόβλημα στο στόμα ή το λαιμό

Επειδή ακριβώς τις ώρες που κοιμόμαστε δεν έχουμε σάλιο και η περιοχή «ξεραίνεται», τα κύτταρα των αεραγωγών δονούνται και να χτυπούν στο πίσω μέρος του λαιμού, με αποτέλεσμα να βγαίνει ο θόρυβος που ονομάζουμε ροχαλητό. Ανάλογα με την περίσταση μπορεί να είναι:

• Απαλός
• Δυνατός
• Σκληρός
• Άγριος

Όταν κάποιος κοιμάται μόνος, το πιθανότερο είναι να μην γνωρίζει ότι ροχαλίζει. Όταν όμως έχει κοιμηθεί τουλάχιστον 7 ώρες, αισθάνεται κουρασμένος την επόμενη ημέρα και αυτό συμβαίνει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα (τουλάχιστον 2 μήνες), ενώ έχει φυσιολογικό ύπνο, τότε θα πρέπει να το ελέγξει εάν το ροχαλητό παρεμβάλει στον ύπνο του. Αυτό μπορεί να γίνει είτε καλώντας κάποιο φίλο ή συγγενή στο σπίτι για ύπνο, είτε χρησιμοποιώντας ένα κασετόφωνο εγγραφής που λειτουργεί μόνον όταν ανιχνεύσει θόρυβο.
Τι προκαλεί το ροχαλητό
Όταν αναπνέετε κατά τη διάρκεια του ύπνου ο αέρας εισέρχεται από τη μύτη ή το στόμα και περνά ανάμεσα από τη μαλακή υπερώα στους πνεύμονες. Το πίσω μέρος του στόματος όπου η γλώσσα και το ανώτερο τμήμα του λαιμού ενώνεται με τη μαλακή υπερώα και τη σταφύλη δονείται. Εάν η περιοχή αυτή δονείται αρκετά ο αεραγωγός αυτό στενεύει ή κλείνει. Ο στενός αεραγωγός εμποδίζει την ομαλή διέλευση του αέρα και προκαλεί την υπερώα και τη σταφύλη να δονούνται και να χτυπάνε στο πίσω μέρος του λαιμού, οπότε και ακούγεται αυτός ο θόρυβος που ονομάζουμε ροχαλητό. Οι αμυγδαλές ή κάποιο άλλοι αδένες που βρίσκονται σε εκείνο το σημείο μπορούν επίσης να δονούνται και να επιδεινώνουν την κατάσταση. Όσο πιο στενός ο αεραγωγός τόσο πιο δυνατό το ροχαλητό.
Παράγοντες που προκαλούν ή το επιδεινώνουν

• Φύλλο: Οι άνδρες ροχαλίζουν περισσότερο από ότι οι γυναίκες
• Ηλικία: το ροχαλητό είναι πιο κοινό σε άτομα μέσης ηλικίας και η συχνότητά του αυξάνει στις ηλικίες 50 έως 60 ετών
• Κληρονομικότητα: το ροχαλητό ίσως είναι και οικογενειακή υπόθεση…
• Αύξηση βάρους ή υπέρβαρα άτομα. Η παχυσαρκία αποτελεί ίσως την κυριότερη αιτία εμφάνισης του ροχαλητού. Τα άτομα με υπερβολικό βάρος έχουν ογκώδεις ιστούς στην περιοχή του λαιμού, φαινόμενο που εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα, προκαλεί δονήσεις στο εσωτερικό του στόματος και ευνοεί τον υπερβολικό θόρυβο
• Το κάπνισμα προκαλεί ή και επιδεινώνει αρκετά την κατάσταση
• Η λήψη αλκοόλ και ηρεμιστικών και αντι-ισταμινικών φαρμάκων
• Χρόνια αποφρακτική ρινίτιδα η οποία προκαλείται από κρυώματα ή αλλεργίες
• Ανωμαλίες στην κατασκευή της μύτης
• Κρυολογήματα κατά τα οποία πρήζονται αμυγδαλές και γενικά η περιοχή του στόματος και του λαιμού
• Αμυγδαλές και Κρεατάκια που πρέπει να αφαιρεθούν
• Στραβό ρινικό διάφραγμα

Πως να μειώσετε την ένταση

• Να αποφεύγεται τη χρήση αλκοόλ και φαρμάκων που ελαττώνουν την αναπνοή όπως υπνωτικά και ηρεμιστικά
• Κατανάλωση φαγητού σε λογικές ποσότητες και ποτέ δύο με τρεις ώρες πριν τον ύπνο
• Άσκηση, ακόμη και ελαφρός μορφής. Η τόνωση των μυϊκών ομάδων βελτιώνει μεταξύ άλλων και το αναπνευστικό σύστημα, ελαττώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης ροχαλητού και άπνοιας. Κάντε ακόμη και σκοινάκι μέσα στο σπίτι
• Διατηρήσει σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα.
• Προσέλευση για ύπνο κάθε βράδυ την ίδια ώρα. Προσπαθήστε να μπείτε σε πρόγραμμα
• Ύπνος σε πλάγια στάση και όχι ανάσκελα. Όταν κοιμάστε ανάσκελα η σιαγόνα ανοίγει και ευνοεί το ροχαλητό. Δέστε μία κάλτσα διπλωμένη στην πλάτη σας ώστε να σας ενοχλεί όταν είστε ανάσκελα
• Διακοπή καπνίσματος. Αυτό μειώνει τις πιθανότητες δημιουργίας φλεγμονών στους αεραγωγούς
• Σηκώνοντας την κεφαλή του κρεβατιού στα 10 εκατοστά. Εάν το κρεβάτι σας δεν έχει τέτοιο σύστημα, βάλετε το σε μία ελαφρώς επικλινή θέση το να κάνετε το ίδιο τοποθετώντας κάτι στα ποδαράκια του προσκέφαλου. Τα πολλά μαξιλάρια για να αλλάξετε θέση, ίσως έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα
• Αποφύγετε την υπερκόπωση: Φροντίστε να κοιμηθείτε νιώθοντας ελαφρώς κουρασμένοι αλλά όχι εξαντλημένοι, ώστε να εξασφαλίσετε αδιάκοπο ύπνο. Αν αυτό καταστεί απαραίτητο αποφύγετε τη μεσημεριανή κατάκλιση και μην πίνεται πολύ νερό τις βραδινές ώρες ώστε να κοιμηθείτε συνεχώς ευκολότερα
• Εξασφαλίστε ικανοποιητική υγρασία στο δωμάτιο: στην Ελλάδα γενικά έχουμε υγρό κλίμα, ωστόσο οι συσκευές θέρμανσης και ψύξης (καλοριφέρ, air-condition) ξηραίνουν τον αέρα. Ο ξηρός αέρας προκαλεί περισσότερες συσπάσεις του λάρυγγα και άρα... θορυβώδες ροχαλητό. Το χειμώνα φροντίστε να τοποθετήστε πάνω στα σώματα θέρμανσης μπολ με νερό, τα οποία θα προκαλέσουν άνοδο των ποσοστών υγρασίας στο δωμάτιο
• Οποιαδήποτε αναπνευστικά προβλήματα πρέπει να εξετάζονται από ειδικό (ΩΡΛ, πνευμονολόγο) διότι και αυτά με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν ροχαλητό
• Υπάρχουν ειδικά σπρέι (ρινικά ή εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή) και αυτοκόλλητα που βοηθούν την κατάσταση ανοίγοντας του αεραγωγούς.
• Εάν πρόκειται για μόνιμο πρόβλημα, θα πρέπει ο γιατρός να σας ενημερώσει για το πόσο μπορείτε να χρησιμοποιείτε τις εν λόγω λύσεις και πότε θα χρειαστεί επέμβαση.

 Πότε πρέπει να επισκεφτείτε γιατρό

• Όταν ροχαλίζετε δυνατά και βαριά για περισσότερο από 2 μήνες
• Όταν αισθάνεστε υπνηλία και κούραση κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης ημέρας
• Όταν σταματάτε να αναπνέετε, βήχετε ή πνίγεστε κατά τη διάρκεια του ύπνου
• Το ροχαλητό είναι το κύριο σύμπτωμα της υπνικής άπνοιας, μία κατάσταση που πρέπει πάντα να ελέγχεται από ειδικό

 Πως μπορεί ο γιατρός να «επέμβει»

Σε περίπτωση που όλα αυτά αποτύχουν τότε μπορεί να χρειαστείτε μικροχειρουργείο ή χειρουργείο.
Μικροχειρουργείο

• Στο μικροχειρουργείο γίνεται προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος με καυτηριασμό στις κόγχες. Πρόκειται για μικρά όργανα που βρίσκονται στη μύτη και μπορεί να έχουν μεγαλώσει τόσο πολύ (υπερτροφούν) που πιέζουν το διαχωριστικό των ρουθουνιών (ρινικό διάφραγμα), το στραβώνουν και δεν περνά η σωστή ποσότητα αέρα. Αυτό αποτελεί μία από τις συχνότερες λύσεις.
• Αφαίρεση αμυγδαλών
• Αφαίρεση κρεατάκια πολύποδες στη μύτη

 Χειρουργείο

Το χειρουργείο είναι μία πρακτική που συνίσταται σπάνια για το ροχαλητό.
Κανονική επέμβαση, εφόσον έχουμε και νάρκωση, εφαρμόζεται για να:

• Διορθωθεί ένα στραβό ρινικού διαφράγματος που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ροή του αέρα: Η εν λόγω επέμβαση γίνεται σήμερα σχεδόν αναίμακτα με τη χρήση λέιζερ
• Σταφυλο-υπερώιο-<WBR>φαρρυγοπλαστική: Αυτή η επέμβαση αφαιρεί τους περισσευούμενους ιστούς ανοίγοντας τους αεραγωγούς
• Θεραπεία με λέιζερ: Αφαιρούνται οι παραπανίσιοι ιστοί
• Υπερωϊο-πλαστική με ραδιοσυχνότητες: Είναι μία καινούργια διαδικασία που χρησιμοποιεί ηλεκτρικό ρεύμα για να μικρύνει και σκληρύνει την άνω υπερώα και τη σταφύλη με αποτέλεσμα να δονούνται λιγότερο κατά τη διαδικασία της αναπνοής
• Ρινοπλαστική όπου έχουμε διάνοιξη των δύο αεραγωγών και γίνεται όταν υπάρχουν κατασκευαστικές ανωμαλίες στη μύτη

 Άπνοια ύπνου

Η άπνοια ύπνου είναι μία σοβαρή κατάσταση που απειλεί την ίδια μας τη ζωή και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Και είναι «ύπουλη» διότι χαρακτηρίζεται από σύντομες διακοπές της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου, όχι επειδή το προκαλούμε εμείς, αλλά επειδή φράζουν οι αναπνευστικές οδοί.
Υπάρχουν δύο τύποι άπνοιας ύπνου: Η κεντρική και η αποφρακτική.

• Η κεντρική άπνοια ύπνου είναι λιγότερο κοινή και εμφανίζεται, όταν ο εγκέφαλος δεν μπορεί να στείλει τα κατάλληλα σήματα στους μυς της αναπνοής, ώστε να γίνεται σωστά η αναπνευστική λειτουργία.
• Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι πολύ πιο κοινή. Εμφανίζεται, όταν ο αέρας δεν μπορεί να εισέλθει διά μέσω της μύτης ή του στόματος αν και οι προσπάθειες της αναπνοής συνεχίζονται.

Σε μια δεδομένη νύχτα, ο αριθμός ακούσιων μικρών διακοπών της αναπνοής ή αλλιώς «απνοϊκών γεγονότων» μπορεί να είναι από 20 έως 30 ή περισσότερες ανά ώρα. Αυτές οι μικρές διακοπές αναπνοής πάντα συνοδεύονται με έντονο ροχαλητό. Οι συχνές επίσης διακοπές του ύπνου έχουν ως αποτέλεσμα διάφορα συμπτώματα όπως πρωινούς πονοκεφάλους και υπερβολική πρωινή υπνηλία. Η πρόωρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της άπνοιας ύπνου είναι σημαντική διότι μπορεί να προκαλέσει:

• Καρδιακή αρρυθμίες
• Υψηλή πίεση αίματος (υπέρταση)
• Καρδιακή προσβολή
• Εγκεφαλικό Κατάθλιψη
• Οξυθυμία
• Σεξουαλικές διαταραχές
• Δυσλειτουργίες στην εκμάθηση
• Μειωμένη μνήμη
• Προβλήματα στην οδήγηση

Κατά τη διάρκεια του απνοϊκού γεγονότος, ο οργανισμός του ασθενούς είναι ανίκανος να προσλάβει οξυγόνο και να διώξει το διοξείδιο του άνθρακα, με συνέπεια χαμηλά επίπεδα οξυγόνου και αυξανόμενα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα. Αυτά προειδοποιούν τον εγκέφαλο να επαναλάβει την αναπνοή και να προκαλέσει μια διέγερση. Με κάθε διέγερση, ένα σήμα στέλνεται από τον εγκέφαλο στους μυς των αεραγωγών και η αναπνοή επαναλαμβάνεται με δυνατό ροχαλητό.
 

Πως γίνεται η διάγνωση

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μπορεί ο γιατρός να χρησιμοποιήσει ή να συνδυάσει για να καταλήξει στο σωστό αποτέλεσμα. Πέραν την κλινικής εξέτασης γίνεται και η «πολυπνογραφία».
Πρόκειται για μία εξέταση που καταγράφει ποικίλες λειτουργίες του οργανισμού κατά τη διάρκεια του ύπνου όπως:

• Ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου
• Κινήσεις των ματιών
• Δραστηριότητα των μυών
• Αναπνευστική προσπάθεια
• Τα επίπεδα οξυγόνου αίματος.

Η εν λόγω δοκιμασία εκτελείται σε κέντρα ύπνου
Αντιμετώπιση
θεραπεία της πάθησης εξατομικεύεται στο μεμονωμένο ασθενή, με βάση το ιατρικό ιστορικό, τη φυσική εξέταση και τα αποτελέσματα της ολυπνογραφίας.

• Η πιο συχνή και αποτελεσματική αντιμετώπιση για την πάθηση είναι συνεχής συσσώρευση ροής αέρα υπό πίεση κατευθείαν στη μύτη (CPAP). Κατά τη διάρκεια του ύπνου ο ασθενής φορά μια μάσκα στη μύτη και μέσω των αεραγωγών εισέρχεται αέρας υπό πίεση. Η πίεση αέρα ρυθμίζεται και είναι σταθερή έτσι ώστε να αποτρέψει την κατάρρευση των μυών της περιοχής κατά τη διάρκεια του ύπνου.
• Άλλες παραλλαγές της θεραπείας με παρόμοια συσκευή ελαχιστοποιούν τα δευτερεύοντα φαινόμενα που εμφανίζονται, όπως αίσθημα ξηρότητας στη μύτη, στο φάρυγγα, ερεθισμός του δέρματος κ.λπ.
• Σε βαρύτερες περιπτώσεις, στις οποίες το πρόβλημα είναι πολύ σοβαρότερο, πραγματοποιούνται ειδικές χειρουργικές επεμβάσεις για την αποκατάσταση της ανατομίας της περιοχής της μύτης και του ρινοφάρυγγα, με τις οποίες, τελικά, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις.

ΚΕΝΤΡΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ 

• Αιγινήτειο Νοσοκομείο (Αθήνα), Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Τηλ: 210-7289324
• Νοσοκομείο Σωτηρία (Αθήνα), Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, Τηλ: 210-7710012 
• Νοσοκομείο Ευαγγελισμού (Αθήνα), Πανεπιστημιακή Κλινική Εντατικής Θεραπείας και Πνευμονολογίας, Τηλ: 210-7236743 
• Σισμανόγλειο Νοσοκομείο (Αθήνα), Τηλ: 210-8043203
• Ευγενίδειο Νοσοκομείο (Αθήνα), Τηλ: 210-7236743
• Νοσοκομείο Παπανικολάου (Θεσσαλονίκη), Τηλ: 2310-358278
• Νοσοκομείο Άγιος Παύλος (Θεσσαλονίκη), Τηλ: 2310-493500 
• Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Κρήτης (Ηράκλειο), Τηλ: 2810-394824 
• Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Θεσσαλίας (Λάρισα), Τηλ: 2410-301193

 Ρεπορτάζ: Γιάννης Δεβετζόγλου, gdevetzoglou@dolnet.gr