Όλα όσα πρέπει να ξέρεις για τον πυρετό

Όταν εμφανιστεί πυρετός, το πιο πιθανό είναι ότι το σώμα πολεμάει με όλες του τις δυνάμεις κάποια λοίμωξη, δηλαδή την παρουσία μιας αποικίας μικροβίων (βακτήρια, μύκητες, ιοί, παράσιτα) που έχει προκαλέσει φλεγμονή.

Οπότε, θα σκεφτείς, η άμεση αντιμετώπιση είναι η λήψη αντιπυρετικού φαρμάκου. Όχι πάντα. Σε κάποιες περιπτώσεις θα πρέπει να αφήνουμε τον οργανισμό να κάνει τη δουλειά του όπως ξέρει, ενώ σε άλλες απαιτείται άμεσα ιατρική βοήθεια.


Η ειδική παθολόγος Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη εξηγεί τι σημαίνει η εμφάνιση πυρετού σε μια λοίμωξη, πώς πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε, καθώς και ποιοι οργανισμοί (δυστυχώς) δεν μπορούν να αμυνθούν στα μικρόβια ανεβάζοντας πυρετό.

Οι τρεις φάσεις της άμυνας
Μόλις ένα μικρόβιο κάνει την επίθεσή του στο σώμα, ένας φυσιολογικός οργανισμός με υγιές ανοσοποιητικό σύστημα κινητοποιεί αμέσως τρεις φάσεις άμυνας, όπως θα έκανε και ένας πραγματικός στρατός. Με άλλα λόγια, επιστρατεύει όσα όπλα διαθέτει για να αναχαιτίσει τον εχθρό.

Πρώτη φάση: Απώθηση του εχθρού
Η πρώτη γραμμή άμυνας αναλαμβάνει να εμποδίσει τα βλαπτικά μικρόβια να διεισδύσουν στο σώμα. Αυτό γίνεται με ποικίλους μηχανισμούς, όπως η κινητοποίηση των κροσσών (τριχίδια) της μύτης για την απομάκρυνση των λοιμογόνων μικροβίων, η έκκριση τοξικών ουσιών από επιφανειακά κύτταρα και η δραστηριοποίηση ωφέλιμων μικροβίων της φυσιολογικής χλωρίδας που δρουν προστατευτικά. Δηλαδή σημαντικό ρόλο παίζουν σε αυτή τη φάση της άμυνας οι φυσικοί φραγμοί – π.χ δέρμα, βλεννογόνοι – και δεν παρουσιάζεται πυρετός.

Δεύτερη φάση: Γενικός συναγερμός
Αν η πρώτη γραμμή άμυνας αποδειχτεί ανεπαρκής, το μικρόβιο καταφέρνει να διεισδύσει σε βαθύτερα στρώματα του σώματος, οπότε επιστρατεύονται αμυντικά κύτταρα που βρίσκονται στους ιστούς (π.χ. μακροφάγα κύτταρα) είτε κυκλοφορούν στο αίμα (λευκά αιμοσφαίρια). Σε αυτή τη φάση συχνά εκλύονται πυρετογόνες ουσίες και παράγοντες φλεγμονής δίνοντας σήμα στον εγκέφαλο (στον υποθάλαμο, τον βιολογικό μας θερμοστάτη) να ξεκινήσει να ανεβάζει ελαφρά τη θερμοκρασία του σώματος.

Τρίτη φάση: Το βαρύ πυροβολικό
Στη συνέχεια ενεργοποιείται το τρίτο επίπεδο άμυνας, δηλαδή αρχίζουν να παράγονται λεμφοκύτταρα και αντισώματα. Αυτά είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία της λεγόμενης αναμνηστικής ανοσίας: Αφού πρώτα αναγνωρίσουν τον τύπο του μικροβίου, στη συνέχεια το εξουδετερώνουν αποτελεσματικά. Και όχι μόνο αυτό: Στην περίπτωση που το ίδιο μικρόβιο επιχειρήσει στο μέλλον να προσβάλει και πάλι τον οργανισμό, θα εξαλειφθεί τη στιγμή ακριβώς που επιχειρεί διείσδυση. Η διάρκεια της αναμνηστικής αυτής ανοσίας ποικίλει ανάλογα με το είδος του μικροβίου και το επίπεδο άμυνας του οργανισμού.

Επίσης, όταν εμφανιστεί ένα λοιμώδες νόσημα, μικρές πρωτεΐνες που ονομάζονται κυτοκίνες αναλαμβάνουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Μερικά από τα ονόματά τους είναι: Ιντερλευκίνες, ιντερφερόνη α και παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF). Όλες εκλύονται κατά τη διάρκεια φλεγμονών. Με άλλα λόγια χάρη στον πυρετό αυξάνεται η ποσότητα αντιικών – αλλά και αντικαρκινικών! – ουσιών στο αίμα κάνοντας δύσκολη την αναπαραγωγή ιών και βακτηριδίων.

Τι υποδηλώνει λοιπόν ο πυρετός;
Η εμφάνιση πυρετού κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης είναι ένα πολύ σημαντικό στάδιο της εξέλιξής της και υποδηλώνει ότι:
1. Το μικρόβιο διεισδύει και ο οργανισμός δεν έχει καταφέρει να το εξουδετερώσει στα επιφανειακά στρώματα (αποτυχία στην πρώτη γραμμή άμυνας). Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν έχει αναπτύξει (από το παρελθόν) επαρκή ειδικά αντισώματα και αναμνηστικά λεμφοκύτταρα.
2. Ο οργανισμός αμύνεται αποτελεσματικά στη δεύτερη φάση άμυνας. Έχει κινητοποιήσει λευκά αιμοσφαίρια και παράγει κυτοκίνες και ιντερφερόνες. Ο πυρετός δείχνει ότι το μικρόβιο βρίσκεται ήδη σε βαθύτερα στρώματα του οργανισμού. Άρα τώρα απαιτείται παρακολούθηση σε όλη τη διάρκεια της λοίμωξης.

Πότε είναι σοβαρός
Περιπτώσεις πυρετού που επιβάλλουν επείγουσα ιατρική αξιολόγηση είναι ο υψηλός πυρετός (άνω του 38,5), ο πυρετός που δεν ανταποκρίνεται σε αντιπυρετικά, ο πυρετός που συνοδεύεται από δυσχέρεια αναπνοής, κεφαλαλγία, εμετό, έντονο πόνο, πύον ή εξάνθημα, ο πυρετός που ενώ δείχνει ότι έχει βελτίωση επιδεινώνεται, ο πυρετός που δεν εμφανίζει σημεία βελτίωσης μετά το 48ωρο και ο πυρετός που συνοδεύεται από επίμονο ρίγος.

Έλλειψη πυρετού ίσον κίνδυνος;
Ορισμένα φάρμακα (όπως τα κορτικοστεροειδή), όταν λαμβάνονται συστηματικά, έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την ικανότητα του οργανισμού να αμύνεται ανεβάζοντας πυρετό, ακόμη και σε σοβαρές λοιμώξεις.

Επιπλέον τα ηλικιωμένα άτομα, όπως επίσης όσοι εμφανίζουν πτώση του ανοσοποιητικού συστήματος εξαιτίας ειδικών νοσημάτων, ενδέχεται να μην εμφανίσουν πυρετό – ακόμη και αν παρουσιάσουν σοβαρές λοιμώξεις. Αυτές οι ομάδες ατόμων, όσο νοσούν, θα πρέπει να βρίσκονται κάτω από στενή ιατρική παρακολούθηση.


Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη – Ιατρός Ειδική Παθολόγος: Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά, τηλ. 2106252770 / e-mail: amoschovaki@yahoo.gr